Sağlık Sektöründe Uzman Arabulucularımız

Adalet Bakanlığı tarafından yeni oluşturulan özel uzmanlık alanlarından sağlık hukuku alanında özel uzmanlık eğitimlerini alan arabulucularımız, sağlık sektörüne hizmet sunmaya başladılar.

Kazan-kazan esası

2018 yılında öncelikle iş uyuşmazlıklarında, 2019 yılında ticari uyuşmazlıklarda ve son olarak 2020 yılında tüketici uyuşmazlıklarında dava şartı sisteminin getirilmesiyle birlikte, uyuşmazlıkların taraf iradelerine uygun olarak, kazan-kazan esasına dayalı bir biçimde çözülmesi ve mahkemelerdeki dosya yükünün azaltılmasının yanı sıra arabuluculuğun vatandaşlarımız ve iş dünyası nezdinde benimsenmesi sağlanarak ülkemizde uzlaşı kültürünün oluşturulmasına da önemli ölçüde katkı sunulmuştur.

Uzman arabulucular

Adalet sistemimizde dava şartı arabuluculuk sisteminin yaygınlaştırılması, uyuşmazlıkların türüne göre ilgili alanlarda uzman arabulucular desteğiyle çözümlenmesini gerekli kılmıştır. Arabuluculuk uygulamasında bir karar mercii olmamakla birlikte arabulucunun görev aldığı uyuşmazlık alanında uzmanlığa sahip olması, taraflar bakımından olduğu kadar arabulucunun kendisi bakımından da faydalı olacak, özellikle tarafların tıkandığı noktada olumlu ve yapıcı bir çözüm önerisi geliştirmesine ve arabuluculuk sürecinin anlaşmayla sonuçlanmasına yardımcı olacaktır.

Bu amaçla; öncelikle iş hukukunda uzman arabulucu uygulamasına geçilmiş, iş uyuşmazlıklarında
görev alabilmek için söz konusu alanda gerekli eğitimleri almak arabulucular için ön şart hâline getirilmiştir. Sonrasında ise dava şartı olan ticari arabuluculuk kapsamında uzmanlık alanları belirlemek amacıyla Adalet Bakanlığınca “Arabuluculuk Uzmanlık Alanlarını Belirleme Komisyonu” kurulmuştur. Komisyon çalışmaları neticesinde; inşaat hukuku, enerji ve maden hukuku, sigorta hukuku, spor hukuku, sağlık hukuku fikri mülkiyet hukuku gibi özel uzmanlık alanları belirlenerek; uzmanlık eğitimi almak isteyen arabuluculara yönelik anılan sektörlerle ilgili kanun ve alt düzenlemelerle birlikte yargı kararlarına dayalı olarak arabuluculuk örneklerini içerecek şekilde akredite edilen Üniversitelerce uygulamalı eğitim programları hazırlanmıştır.

Sağlık Hukukunda Uzman Arabuluculuk

Arabuluculuk ihtisas eğitimlerinden biri olan “Sağlık Hukukunda Uzman Arabuluculuk” eğitimine arabulucularımız katılarak Türkiye’nin ilk sağlık hukuku arabulucuları arasında yerlerini almışlardır. Arabulucularımız uzmanlaştıkları sağlık hukuku sektöründe ihtiyari veya zorunlu olarak önlerine gelen uyuşmazlıkları nitelikli bir şekilde çözme yetilerini aldıkları özel eğitimle geliştirmişlerdir. 

Arabuluculukta uzmanlık gerektiren hukuk dalları arasında teknik yönü de ağırlık gösteren sağlık hukukunun alınması son derece yerinde olmuştur.

Sağlık hukuku

Sağlık hukuku, sağlık sektörünün aktörleri arasındaki hukuki ilişkileri düzenleyen, kendine özgü yapısı ile karma bir hukuk dalı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çok yönlülük, sağlık hukuku alanı içinde ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümünü bir o kadar özellikli kılmakta, zaman zaman zorlaştırmaktadır.

Örnek olmak üzere sağlık hukukundaki konu başlıklarından bazıları şöyledir;

• Hasta hakları
• Tedavi faaliyetleri
• Önleyici sağlık faaliyetleri
• Araştırma ve geliştirme faaliyetleri
• Sağlık turizmi
• Yardımcı ve diğer sağlık faaliyetleri
  • Yapay döllenme (Sun’i ilkah)
  • Embriyon nakilleri
  • Gebeliğin sona erdirilmesi
  • Estetik cerrahi
  • İlaç hukuku
  • Ötanazi vb…

• Tıbbi uygulama hataları
• Hekimin ve sağlık çalışanlarının tazminat sorumluluğu,
• Özel hastane, tıp merkezi, sağlık hizmeti sağlayıcılarının hukuki sorumluluğu
• Organ ve doku nakli
• Klinik araştırmalar (İnsan üzerinde deney ve denemeler)
• Cinsiyet değişikliğine yönelik tıbbi müdahaleler

İdarenin taraf olduğu özel hukuk uyuşmazlıkları

Bilindiği gibi tam yargı davaları arabuluculuk kapsamı dışındadır. Ancak, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ve Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği ile idarenin taraf olduğu özel hukuk uyuşmazlıkları da arabuluculuk kapsamına alınmıştır. Hastanın bir kamu hastanesinde zarar görmesiyle neticelenen tıbbi müdahalede, zararı tazmin eden Sağlık Bakanlığının bu zarara sebep olan hekim veya sağlık çalışanları aleyhine açacağı rücu davaları, asliye hukuk mahkemesinde açıldığından bu uyuşmazlık, arabuluculuğa uygun olup ihtiyari arabuluculuk kapsamındadır.

Tüketici mahkemeleri

Asliye hukuk ve asliye ticaret mahkemelerinde derdest davalar bulunmakla birlikte, sağlık hukuku alanında açılan davaların büyük çoğunluğu tüketici mahkemelerinde görülmektedir.

2020 yılından itibaren tüketici mahkemelerindeki davalar da dava şartı arabuluculuk kapsamına alındığından artık davacı, sağlık hukuku alanına giren davayı açmadan önce arabuluculuğa başvurmak ve dava şartını yerine getirmek zorundadır.

Zorunlu mesleki sorumluluk sigortasının devreye girmesiyle birlikte, açılan davalar sigorta şirketine ihbar edilir. Uyuşmazlık çözüm sürecinde, hekimin zorunlu mesleki sorumluluk sigortasının da bu karmaşıklığa eşlik edeceğini belirtmek gerekir.

Zorunlu mesleki sorumluluk sigortası

Türkiye’de, iş uyuşmazlıkları ve ticari uyuşmazlıklar dava şartı arabuluculuk olarak düzenlenmiştir. Bu çerçevede zorunlu mesleki sorumluluk sigortası kapsamında sigortanın, arabuluculuk sürecine dahil olduğu uyuşmazlıklar TTK kapsamında dava şartı iken, sigortanın dahil edilmediği uyuşmazlıklar bakımından, sadece ihtiyari arabuluculuk söz konusu olabilecektir.

Sağlık hukukunda uzman arabulucu müzakere sürecine, rücu edilecek hekimi veya sağlık meslek mensubunu, sigorta şirketini de dahil ederek daha hızlı, daha az masrafla ve çok uzun süren davaların yerine daha hızlı şekilde taraflar arasındaki uyuşmazlığı sona erdirme becerisine sahiptir. Böyle bir olasılıkta aynı uyuşmazlık bakımından hem dava şartı hem de ihtiyari arabuluculuk birlikte kullanılabilecektir; uygulama bu yöndedir.

İhtiyari arabuluculuk

Belirtilen nedenlerle, ister ihtiyari ister dava şartı arabuluculuk olsun, Sağlık Hukuku alanında çalışmak isteyen arabulucunun bilgi ve beceri kazanmış olması, sürecin başarısı bakımından önemlidir.

Hekim ve diğer sağlık meslek mensubunun, tıbbi müdahaleyi hukuka aykırı hale getiren eylemi aynı zamanda bir suç oluşturuyorsa, ceza davası açılacak olup koşulları varsa hem uzlaştırmanın, hem de arabuluculuğun konusu olabilir. Takibi şikayete bağlı suçlarda şikayet hakkı, “tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri”, yani feragat edebilecekleri bir haktır.

Sağlık sektöründeki uyuşmazlıklar, sağlık hukuku uzman arabulucularımız marifetiyle kazan kazan yaklaşımıyla, etkin, hızlı ve hesaplı olarak çözüme kavuşturulmaktadır.